KASFAD’ın Sporda Toplumsal Cinsiyet Eşitliği 2023 Raporu yayımlandı. Raporun yayımlandığını görür görmez aklımızda hemen “bir ilerleme kaydedildi mi?” soruları belirdi. Kuşkusuz ki spor alanı toplumsal cinsiyet eşitliğini sağlamada en zorlu alanlardan olmasına rağmen yine de kat edilen yollar umut verici olabiliyor. Ama yeterli mi? Bugün hem raporun detaylarına hem de 2023 raporunun önceki raporlara kıyasla bize neler anlattığına hakkında Hacettepe Üniversitesi Spor Bilimleri Fakültesi öğretim üyesi ve 2012 yılından bu yana Kadınlar için Spor ve Fiziksel Aktivite Derneği (KASFAD)’nin Yönetim Kurulu başkanlığını yapan Canan Koca Arıtan’ın rapora dair görüşlerine yer vereceğiz…
KASFAD düzenli olarak Türkiye’de sporda toplumsal cinsiyet eşitliği verilerini izliyor, raporluyor ve kamuoyuyla paylaşıyor. Veriye dayalı politikaların geliştirilmesi ve bu politikaların gerçek hayatta karşılığını bulmasını önemseyen KASFAD, önceki yıllara dair hazırladığı raporlarda olduğu gibi 2023 raporunda da karşılaştığı en temel zorluğu “özellikle sporculara dair güvenilir ve kamuya açık verilere erişememe” olarak ifade ediyor. Çünkü esasen bu zorluk, verilerin gerçeklikteki konumunu anlamayı ve önceki yıllarla karşılaştırma yapmayı zorlaştırıyor. Bu da izleme faaliyetinin nihai amacı olan yıllara göre gelişmeyi takip edebilmeyi güçleştirebiliyor. Bu sınırlılık sebebiyle 2023 Raporunda önceki yıllardaki KASFAD Raporlarıyla keskin bir kıyaslama yapılamasa da raporlar arası dikkat çeken ilerlemeleri ve sabit kalan alanları Canan Koca Arıtan’a sordum…
“YENİ STRATEJİK ALANLARI VE GÖSTERGELERİ RAPORLARA EKLİYORUZ”
“KASFAD İzleme Raporlarında uluslararası spor politikalarında benimsenen normlar çerçevesinde geliştirdiğimiz temel göstergelere dayalı veriler topluyoruz” diye söze başlayan Canan Koca Arıtan, bu göstergelerin spora katılım, spor yönetimi ve antrenörlük stratejik alanlarında yoğunlaşmakla birlikte raporların ait oldukları yıllara özgü gelişmeler var ise yeni stratejik alanlar ve göstergeleri de raporlara eklediklerinin altını çiziyor. Örneğin 2021 Raporunda Olimpiyatlara yer verdiklerini anlatan Koca, “Dolayısıyla her bir raporun ortak verilerini kıyaslayarak bir ilerleme olup olmadığını söylemek mümkün” diyor.
“SAYILARDAN ZİYADE ORANLARA ODAKLANIYORUZ”
Fakat burada bir noktanın altını çizmek isteyen Koca, özellikle sporcu verilerinin toplandığı kurumların değişmesi ve verinin kırılımlarının her zaman standart (lisanslı ve aktif sporcu gibi) olmaması gibi sorunların sporcu veri karşılaştırmasını güçleştirebildiğini ifade ediyor. Bu nedenle sayılardan ziyade oranlara odaklanmanın daha doğru olacağını söylüyor.
KADIN SPORCU ORANINDA 2 YILDA SADECE YÜZDE 2’LİK ARTIŞ VAR
2021 yılında kadın sporcu oranının %34,84 iken 2023 yılında %36,72 olduğunu yani %2’lik bir artış göründüğünü ifade eden Koca, spor yönetimi alanının toplumsal cinsiyet eşitliğine dair ilerlemenin en yavaş olduğu alan olduğunu belirtiyor. Yani kadın sporcu oranında artış gözlenebilirken kadın yönetici oranında artışın pek gözlenmediğinin altını çizen Koca, spor federasyonlarıyla ilgili karşılaştırmayı 2021 yılından önceki verilerle yapmak gerektiğini çünkü federasyon seçimlerinin 4 yılda bir yapıldığını ifade ederek şunları söylüyor: “2017 KASFAD Raporuna göre spor federasyonu başkanları arasında kadın oranı %5 ve bu 2023 oranıyla neredeyse aynı (%4,69). Yine 2017 yılında federasyonların yönetim kurullarında kadın üye oranı %3 iken 2023 yılında bu oran %8,10 olarak %5’lik bir artış olduğunu söyleyebiliriz.”
TOPLUMSAL CİNSİYET EŞİTLİĞİNİN SAĞLANMASI İÇİN KURUMSAL ÇABA ŞART
Türkiye’de sporda toplumsal cinsiyet eşitliğine dair ilerlemenin olduğu kurumun Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi olduğunu ifade eden Canan Koca Arıtan, 2017 yılında TMOK yönetim kurulunda kadın üye oranının %26,7 iken 2023 yılında bu oranın %35,29’a yükseldiğini, bu oranın bize toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanması için kurumsal çaba gerektirdiğini; kurumsal politika ve politikayı işlevselleştiren eylemlere ihtiyaç olduğunu ifade ediyor.
KASFAD 2023 RAPORUNDA ÖNE ÇIKANLAR…
- Türkiye’de toplam 64 spor federasyonu bulunuyor. Raporda ise 62 spor federasyonuna ait sporcu verileri yer alıyor. Türkiye Futbol Federasyonu (TFF) ve Türkiye Üniversite Sporları Federasyonu (TÜSF) verileri bu rapora dahil edilmemiş. TÜSF’e kayıtlı sporcuların önemli bir bölümü diğer federasyonlarda lisanslı sporcu olarak kayıtlı görünüyor.
- Lisanslı (Faal) Kadın Sporcu Sayısının En Yüksek Olduğu 5 Spor Dalı: Satranç, Voleybol, Taekwondo, Atletizm, Yüzme.
- Lisanslı (Faal) Kadın Sporcu Oranının Erkek Sporcu Oranından Yüksek Olduğu Spor Dalları:Voleybol, Dans Sporları, Buz Pateni, Jimnastik, Halk Oyunları, Binicilik.
- Spor Federasyonlarına Bağlı Engelli Lisanslı (Faal) Kadın ve Erkek Sporcu Sayısı Ve Oranı: 4 spor federasyonuna (Bedensel Engelliler, Görme Engelliler, İşitme Engelliler, Özel Sporcular) bağlı engelli lisanslı (faal) kadın sporcu oranı %22,78 (11.285), engelli lisanslı erkek sporcu oranı %77,22’dir (38.250).
- Spor Yönetimine baktığımız zaman T.C. Gençlik ve Spor Bakanlığına bağlı üst yönetim pozisyonlarında cinsiyet dağılımında yüzde 94,12 (16) erkek yöneticiye karşılık sadece yüzde 5,88 yani sadece 1 kadın yönetici bulunuyor.
- Gençlik ve Spor İl Müdürlerinin cinsiyet dağılımına baktığımızda ise grafikte hiç kadın yer almıyor. 81 il müdürünün tamamı erkek.
- Spor federasyonları başkanlarının cinsiyet dağılımına baktığımızda ise 2023 yılında 64 spor federasyonu başkanının 61’i (%95,31) erkek, 3’ünün (%4,69) kadın olduğunu görüyoruz. Kadın başkanlar Briç, Satranç ve Yelken federasyonlarında öne çıkıyor.
- Raporun detaylarına https://www.kasfad.org/wp-content/uploads/kasfad_14Mart-raporu.pdf linkinden ulaşabilirsiniz.
