Olimpiyat sporcularının kadın ve erkek eşit katılımı korunuyor mu? sorusuna cevap almak için olimpiyatlara katılmış sporcuları araştırdık. Bunu yaparken sporda eşitliğin en sorunlu dallardan olan dört güce dayalı spor branşını seçtik.
Sporda toplumsal cinsiyet eşitliği sorununu bir kez daha gündeme getirmek ve toplumda güç gerektiren spor branşların erkeğe ait bir alan gibi görünmesine karşın sporda eşit cinsiyet katılım sorununu dört güce dayalı sporu ile ele aldık.
Her alanda olduğu gibi spor alanında da cinsiyet eşitliği sorunu var. Güç sporlarında kadın sporcular daha mı az destekleniyor, lisanslı kadın sporcular erkek sporculara oranla daha mı az? sorularına cevap arayacağız.
Yaz Olimpiyat Oyunları, Uluslararası Olimpiyat Komitesi tarafından dört yılda bir düzenlenen uluslararası düzeyde çoklu spor organizasyonudur. 1896 yılından beri düzenlenen spor etkinliğine gelecek yıl bir yenisi daha eklenecek.
Olimpiyatlarda güç odaklı sporlara katılan kadın sayılarının erkek sporculardan az olması dikkatimizi çekti.
Olimpiyatlara katılımın 20 yıl arayla neler değiştiğine değinmek için 2000 yılından 2020 yılına kadar yapılan 5 olimpiyat oyununu ele aldık.
Bu haberimizde bireysel ve güç spor dallarından 4 sporu branşını ele aldık.
Araştırmaya aldığımız spor dalları;
Boks, Judo, Halter ve Güreş bu sporlara beş olimpiyat boyunca katılmış toplam kadın sayısı 33, erkek sayısı ise 115 olduğunu görüyoruz.
Dört güç spor dalında beş dönem boyunca kadınlar sadece %22 katılım sağladı.
Yarışan kadın sporcuların yıllara göre dağılımını beraber inceleyelim.
Bireysel dört sporu göz önünde tutarak kadın ve erkek sporcuların olimpiyatlarda eşit dağılımı ne durumda sorusunu cevaplamak için arşiv taraması yaptık.
Bireysel sporcuların yaşadığı sorunları sitemizde bir başka haberde ele almıştık.
Yıllara göre katılan sporcu sayısının arşiv sorunundan dolayı farklı kaynaklar kullanıldı. Yanlış veya eksik olduğunu düşündüğünüzde bizlere ulaşabilirsiniz.
2000 yılında olimpiyatlara 4 spor dalından 3 kadın sporcu katıldı
Avustralya’da 2000 yılında yapılan Türkiye’nin 9 spor dalında katıldığı ve 5 madalya aldığını görüyoruz.
Eski Gençlik ve Spor Bakanı Dr. Mehmet Muharrem Kasapoğlu 2022 yılında paylaştığı veride , “2002 yılında 278 bin olan lisanslı sporcu sayısı, bugün 12 milyona yükseldi. Lisanslı sporcu sayısının yüzde 40’ı kadın sporculardan oluşuyor.” dedi.
2002 yılının Sporcu lisanslarına baktığımızda, toplam sporcu sayısının 278 bin olduğunu ve bunların sadece 66 bin 709’u kadın lisanslı sporculardan oluşuyor.
12 milyon sporcunun ise 2022’nin ocak ayında 2 milyon 54 bin 862’sı sadece kadın olduğunu görüyoruz.
Lisanslı kadın sporcu sorununda yıllara göre iyileştirme yaşanmadığını söyleyebiliriz.
2000 yılında düzenlenen olimpiyatlarda Boks, Halter ve Judo sporlarının her birinde bir kadın sporcu katılırken Güreş sporunda ise bireysel kadın sporcu katılmamıştır.
Boks dalına kadın sporcuların katılım sağlandığı en az spor dalıdır.
2000 yılı olimpiyatları sonrası 2020 olimpiyatlarına kadar Boks branşına kadın sporcu katılmamıştır.
Altın madalya alan ilk Türk kadın sporcu; Nurcan Taylan
2004 yılında Türkiye dört güç sporlarına 33 erkek sporcu ile katılırken 6 kadın sporcu ile katılmıştır.
Boks ve Güreş sporlarına kadın sporcu katılımı olmadı. Halter branşına 5, Judo spor dalına 1 kadın sporcu katıldı. Bunların yanı sıra Yelken, Atçılık ve Taekwondo dallarında da katılan kadın sporcu olmadığını gözlemledik.
2000 yılı verilerine baktığımızda boks branşında lisanslı kadın sayısının 525 olduğunu ve
Olimpiyatlara katılımda kadın sporcularının az olmasının en büyük sebeplerden birisinin erkek sporculara göre lisanslı kadın sporcularının daha az olmasını nedenlerden birisi olduğu söylenebilir.
Nurcan Taylan Halter dalında 2004 Olimpiyatlarında altın madalya alan ilk Türk kadın sporcu oldu. 48 kiloda altın madalya alan Nurcan Taylan koparmada 97.5 ve toplamda 210 kg kaldırarak, 30 rekorun 2’sinin altına imza atmayı başardı.
2008 yılı olimpiyatlarına halter hariç kadın sporcu katılmadı
2008 yılında Pekin’de düzenlenen olimpiyatlara Türkiye toplam 49 erkek ve 19 kadın sporcu katıldı. Bu oran olimpiyat tarihinde ki en düşük katılımlarından.
2008 yılında düzenlenen olimpiyatlara dört ağır siklet spor dalında sadece 2 kadın katılırken 19 erkek sporcu katıldı.
Bu düşük orana rağmen madalya alan erkek ve kadın sayısının eşit olduğunu görüyoruz.
2008 olimpiyatlarında hem erkek hemde kadın sporcular 4 madalya aldı.
Haberimizde sporda eşit dağılımı ele almak için dört güç sporunu göz önüne aldık bu eşitsiz dağılım atletizm hariç tüm branşlarda var olduğunu görebiliyoruz.
Olimpiyat oyunlarında da toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin izleri hissediliyor. Türkiye ilk defa 1936 Berlin Olimpiyat Oyunlarına kadın sporcu ile katıldı. Bu Olimpiyatlara katılan kadın sporcularımızın oranı ise %3,39 idi.
Londra 2012 olimpiyatlarına 6 kadın 30 erkek sporcu katıldı
2012 yılı olimpiyatlarında ilk defa kadın Basketbol ve kadın voleybol takımı olimpiyatlara katıldı. Bununla birlikte olimpiyatlara katılan kadın sporcular ilk defa erkek sporcuların sayısını geçti. Olimpiyatlara katılan toplam kadın sporcu sayısı 66 iken katılan erkek sporcu sayısı 48 oldu.
Olimpiyatlara katılan Boks spor dalında en son katılan kadın sporcu 2000 yılı olimpiyatlarında gördük. Güreş ve Judo sporlarına 1 bireysel kadın sporcu katılırken, halter spor dalına 4 kadın yarışmacı görüyoruz.
Güreş spor dalına katılan 13 erkek ve 1 kadın sporcu olarak Elif Jale Yeşilırmak katılmıştır. Bu katılımla birlikte 2000 yılından 2012 yılına kadar Güreş sporunda katılım sağlayan tek kadın olduğunu görüyoruz.
Güreş branşında 2000 yılı verilerine baktığımızda lisanslı kadın sporcu sayısı 259 ve erkek lisanslı sporcu 10 bin 63 kişi. Lisanslı sporcuların kadın ve erkek olarak ayrı baktığımızda büyük farkı görebiliyoruz.
Rio 2016 olimpiyatlarına baktığımızda seçtiğimiz dört spor dallarına en çok katılımın sağlandığını görüyoruz. Dört spor dalında 11 kadın katılımcı ve 17 erkek katılımcı olduğunu görüyoruz. Olimpiyat yıllarına baktığımızda spor katılımında en yakın katılımcı sayısının olduğunu söyleyebiliriz. Güreş sporuna 5 katılan kadının yanı sıra Halter ve Judo spor dalına 3’er kadın sporcu katılmıştır.
Boks spor branşında 2016 olimpiyatlarında da kadın katılımcı olmadığını gözlemliyoruz.
Kadınlar için Spor ve Fiziksel Aktivite Derneği (KASFAD) tarafından hazırlanan “Türkiye’de Sporda Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Raporu” verilerinde tüm branşlarda toplum lisanslı kadın sporcu sayısının 4.001.245 olduğuna yer veriyor.
62 spor federasyonuna kayıtlı toplam lisanslı sporcu sayısında kadın sporcu oranı %34,84 (4.001.245), erkek sporcu oranı %65,16 (7.482.159).
2020 yılında 63 spor federasyonuna kayıtlı kadın sporcuların sayısı 1.910.167 ve erkek sporcuların sayısı 4.178.051 iken, 2021 yılında kadın sporcuların oranı %109,47 ve erkek sporcuların oranı %79,08 artış göstermiştir.
2020 olimpiyatlarında ilk defa tüm branşlarda kadın sporcular var
2020 olimpiyatları düzenlenen son olimpiyat olarak göz önüne aldığımız dört güç spor dalı kadın katılımcılarına baktığımızda spor dallarına kadınların hepsinin katıldığını görüyoruz yıllara göre bu bir ilk. Araştırdığımız dört spor dalında da kadın sporcular katılmış.
2000 yılında en son bir kadın sporcunun katıldığı Boks spor dalında 3 kadın sporcu katılmış ve kadın sporcular 2 madalya kazanmıştır.
Boks spor dalına üst üste dört dönem katılımcısı olmaması, Güreş spor dalında üç dönem katılımcı olmaması, Judo spor dalının en fazla katılımcı sayısının üç olması Boks, Güreş, Halter ve Judo sporlarının bireysel yarışan kadın sporcular desteklenilmiyor mu? sorusunu bizlere sordurdu.
Bu soruya cevap aramak için sporcular ve antrenörler ile iletişime geçmek istesekte olumlu geri dönüş olmadı.
Güce dayalı spor yapan kadın sporculardan ilkler
Olimpiyat kazanan Türk sporcular listesine giren ilk kadın 1992 Barselona Olimpiyatları’ndaki başarıyla Hülya Şenyurt oldu. Judocu Şenyurt, 19 yaşında gümüş madalyayı eve getirerek Türkiye’nin o döneme kadarki en genç olimpiyat madalyalı sporcusu oldu.
Nurcan Taylan, Olimpiyat kazanan Türk sporcular arasında ayrı bir yer sahip. Atina 2004 Olimpiyatları’nda halter dalında 48 kg ile birinciliği kazandı. Olimpiyatlarda altın madalya kazanan ilk Türk kadın sporcu olma ünvanına sahip Taylan, 2005 ve 2009 yıllarındaki Akdeniz Oyunları’ndan da altın madalya ile döndü.
Beş olimpiyat dönemi sonrası katılım gösteren Boks spor dalında iki kadın sporcu gümüş ve altın madalya aldı. Busenaz Sürmeneli Altın madalya kazanırken Buse Naz Çakıroğlu Gümüş madalya kazandı. Yıllar sonra katılan ilk kadın sporcular ve madalya kazanan sporcular oldu.
Kadın katılımcı oranının hayli düşük olduğu Güreş spor dalının 2020 katılımcısı olan
Yasemin Adar Yiğit Bronz madalya kazanarak Güreş dalında son beş dönem sonra alınan ilk madalya oldu. 2000 ve 2012 yılları arası Güreş spor dalında kadın katılımcı sayısının olmadığını görüyoruz.
Olimpiyatlarda ve sporun var olduğu her yerde fırsat eşitliğin sürdürülmesi gerekiyor. Güç sporları olan Boks, Halter, Güreş ve Judo başta olmak üzere taekwondo sporlarında lisanslı kadın sporcuların desteklenmesi gerekiyor.
*Olimpiyatlara katılmış kadın sporcu sayıları tabloda gösterimi.(1)
| BOKS | GÜREŞ | HALTER | JUDO | TOPLAM LİSANSLI SPORCU SAYISI | |||||
| Kadın | Erkek | Kadın | Erkek | Kadın | Erkek | Kadın | Erkek | Kadın | Erkek |
| 3.043 | 10.593 | 602 | 11.730 | 488 | 1.318 | 3.982 | 6.138 | 8.115 | 29.779 |
*Kadınlar için Spor ve Fiziksel Aktivite Derneği (KASFAD) tarafından hazırlanan “Türkiye’de Sporda Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Raporu” 2021 raporu (2)
| Tarih | BOKS | GÜREŞ | HALTER | JUDO | TOPLAM SPORCU SAYISI | |||||
| Kadın | Erkek | Kadın | Erkek | Kadın | Erkek | Kadın | Erkek | Kadın | Erkek | |
| 2000 | 1 | 9 | 0 | 12 | 1 | 6 | 1 | 3 | 3 | 29 |
| 2004 | 0 | 8 | 0 | 12 | 5 | 10 | 1 | 3 | 6 | 33 |
| 2008 | 0 | 5 | 0 | 7 | 2 | 6 | 0 | 1 | 2 | 19 |
| 2012 | 0 | 6 | 1 | 13 | 4 | 9 | 1 | 2 | 6 | 30 |
| 2016 | 0 | 6 | 5 | 9 | 3 | 1 | 3 | 1 | 11 | 17 |
| 2020 | 3 | 3 | 2 | 7 | 1 | 1 | 2 | 4 | 8 | 16 |
*Olimpiyatlara katılan kadın ve erkek sporcuların tablo üzerinde gösterimi.(3)
