Spor her ne kadar dışarıdan bakıldığında fiziksel yapılan bir eylem olarak gözükse ve tanımlansa dahi bu kavram aslında sporcuların stres, kaygı gibi olumsuz duygu durumlarından da uzaklaşabileceği, sağlıklı ve kaliteli bir yaşam sürdürebilmeleri açısından önem taşıdığını bizlere gösteriyor. Bu durumda performanslarını sergilerken sadece fiziksel değil psikolojik olarak da etkileniyorlar. Çünkü bireylerin maruz kaldığı baskı, strese karşı vermiş olduğu halsizlik, tatminsizlikler psikojik olarak çöküntüye sebebiyet verebiliyor. Sporcuların öz yeterliliği, psikolojik açıdan iyi olmaları takımlarının başarı sıralamasında ise etkili bir unsur. Bir sporcunun “Ben iyi bir sporcuyum” düşüncesine sahip olması buna örnek olarak verilebilir. Çünkü bireylerin yüksek düzeyde kendine güven duymaları onların başarılı olmalarıyla doğrudan ilişkilidir.
Sporun psikolojik boyutunu Spor Psikologu Pakize Kesin ile konuştuk.
Psikolojik destek önemli
Sporda psikolojik iyi oluş kavramına baktığımızda ise yeterli çalışmanın bulunmadığını görebiliriz. Sporcular, sporcu kimlikleri açısından cinsiyetlerine göre incelendiğinde ise kadın sporcuların psikolojik iyi oluş düzeylerinin, erkek sporculara göre değişkenlik gösterdiği sonucuna ulaşılmış. Spor Psikologu Pakize Keskin durumu şöyle açıklıyor;
“Sporcular yüksek performans gerektiren spor faaliyetlerinde, fiziksel olduğu kadar psikolojik olarakta kendilerine yüklenebilir. Aynı ekip içerisinde olan spor takımlarının her ne kadar yaşadığı kişilik ve deneyimleri birbirinden farklı olsa dahi psikolojik olarak yaşadığı sıkıntılar benzerlik gösterebilir. Sporcuların psikolojik yüklenmeyi yaşama düzeyleri, sporcuların fiziksel ve psikolojik dengesinde bozulmaya neden olacağı için performanslarında düşme yaşanır. Antrenörlerin antremanları sürekli yaptırması sonucunda da tek düzelik yaşanabilir. Bu durum sporcuların isteksiz olmasına, uykulu ve yorgun olmalarına yol açabildiği gibi sergiledikleri performanslarda da dalgalanma ve odaklanamama problemi yaşayabilirler. Sporculara psikolojik olarak destek vermemizdeki amaç ise, müsakaba sırasında sporcunun yarışma baskısıyla mücadele edebilmesi, odağının dağılmadan stresini kontrol altına alarak en iyi performansı ortaya koymasını sağlamak. Psikolojik beceriler de fiziksel beceriler gibi öğretilebilir. Bunun sağlanabilmesi için fiziksel antremanlar gibi psikolojik beceri antremanları yapılmalı ve bu düzenli, sistematik şekilde ilerlenmeli. Sporda çoğu sporcu kariyerlerinde performanslarından emin olamama, odaklanamama, stres, yarışma kaygıları ile karşı karşıya kalmıştır. Fakat uzun süre bitmeyen sorunlar sporcunun sahip olduğu potansiyelini kullanmamasına ve performansının düşmesine neden olabiliyor. Bundan dolayı, sporcu ve antrenörler bu problemleri ortadan kaldırmak ya da kontrol altına almak için psikolojik beceri antrenmanları uyguluyoruz.’’
Psikolojik destek antremanları neden önemlidir
Psikolojik beceri antrenmanı, sporcuların performansının arttırılması, spor ve fiziksel aktivitede daha fazla kişisel doyum amacıyla zihinsel ya da psikolojik becerilerin tutarlı ve düzenli olarak çalışmasını ifade ediyor. Sporcuların konsatrasyonlarının, özgüvenlerinin arttırılarak motivasyonun sağlanması da bir psikolojik beceridir, bunun da aynı fiziksel kabiliyetler gibi düzenli çalışılmasına ihtiyaç duyuluyor. Pakize Keskin bu konuda şu ifadelere yer verdi; “Bir yarışma olduğunda sporcuların heyecanlanması, olağan ve beklenilmeyen durumların gerçekleşmesi, seyircilerin bazen yanlış tepkiler vemesi sporcuyu kötü hissettirebiliyor. Fiziksel olarak baktığımızda ise, bir sakatlanma yaşandığında bunalıma girmeleri ve sahaya döndüklerinde toparlanılamadığında motivasyon ve isteksizlikle karşı karşıya kalınabiliyor. Ayrıyeten kadın sporcuların maç öncesinde, sırasında ve sonrasında olumsuz düşüncelere maruz kalabiliyor. Bunlardan şöyle bahsedebiliriz; eskiden gelen önyargılar, sosyal roller, ailenin desteğini görememe bu noktada kadınları daha narin görme, daha kırılgan olduğu noktalarda, sosyal medyadan gelen birçok mesajla bu düşüncelere maruz kalabiliyor. Geçmişten gelen kalıplaşmış yargılar aşılmalı çünkü sporda günümüzde değişime ve dönüşüme uğradı.’’
Kadın sporcularda, çoğu zaman duygusal ve psikolojik faktörler fiziksel faktörlerden daha etkili olabiliyor. Günümüzde üst düzeyde olan takımlar birbirlerine benzer ve birbirlerini yenebilecek fiziksel-fizyolojik, teknik ve taktik kapasiteler ortaya koyuyor. Bu durumda psikolojik olarak duygu yönetimi ve psikolojik beceri antremanları performanslarında üstte kalmalarını ve potansiyellerini başarılı şekilde ortaya koyduklarından bahsedebiliriz.
