Şampiyonluğu kalitesiyle elde etmiş bir takımın zaferi güç sahibi adamlar tarafından lekelenebilir mi? Ya da bu güç sahibi adamların kaldıracağı kupa, şampiyonluğu hakkıyla kazanmış sporcuların zaferine gölge düşürebilir mi? Peki saha içinde elde edilen başarı saha dışı problemlerin çözümü olabilir mi?
Bu soruların hiçbirinin kesin bir cevabı yok. Ama çözümleri bulmak için çabalayan sporcular, onları engellemeye çalışan güç sahiplerine karşı mücadele verdikçe yarınlar aydınlanacak.
2023 FIFA Kadınlar Dünya Kupası, izleyen ve dahil olan herkese unutulmayacak bir deneyim yaşattı. Rekabetin ve kıyasıya mücadelenin doruğa ulaştığı turnuva birçok yönden tarihin en başarılı Kadınlar Dünya Kupası’ydı. Sonu da İspanyol oyuncuların İngiltere’ye karşı mutlak bir üstünlük kurduğu finalde kupayı kazanmalarıyla bitti.
Madalya seremonisi ve turnuvanın ardından yaşananlarsa İspanya’nın uzun yıllardır hasıraltı edilen bir belasının gün yüzüne çıkmasıydı. İspanya Kraliyet Futbol Federasyonu (RFEF), federasyon başkanı Luis Rubiales ve teknik direktör Jorge Vilda’nın dahil olduğu olaylar, kazanılan en büyük kupanın üzerine kara bulut gibi çöktü. Yıllardır takıma uygulanan sistematik tacizi de tüm dünyaya açık hale getirdi.
Biraz Geriye Gidelim
Olanları kapsamlı olarak anlatabilmek için Jorge Vilda döneminin de gerisine gitmek gerekiyor. Takvimler 2015’i gösterdiğinde dönemin kaptanlığını yapan Veronica Boquete, takımın daha iyi şartlar altında çalışması ve teknik direktör Ignacio Quereda hakkındaki şikayetleri belirtmek adına yapılan milli takım boykotunun öncüsü olmuştu. Oyuncular Quereda’nın toksik, kontrolcü, manipülatif ve açıkça homofobik bir kişiliği olduğunu, kamplarda sözlü tacizlere maruz kaldıklarını ve onun yönetimi altında teknik taktik açısından yıllardır hiçbir gelişme kat edemediklerini belirtmişti.
Yapılan boykotun ardından Quereda 27 yıllık görevinden alındı. Yerine o yıllarda halihazırda alt yaş gruplarını çalıştıran Jorge Vilda getirildi. Ancak Vilda’nın varlığı daha en başından, oyuncuların şikayetlerinin dikkate alınmayacağının bir göstergesiydi. Zira kendisi milli göreve babası Angel Vilda’nın asistanı olarak başlayıp, o yönetimsel doruğa ulaşınca A Milli Takım’ın başına getirilmişti.
Federasyonun kadın futbolu bölümündeki en üst düzey yöneticisi Angel Vilda ve oğlu Jorge Vilda, şimdinin federasyon başkanı Luis Rubiales’in seçilme sürecinde gösterdiği destekle pozisyonlarını çoktan garantiye almıştı. Bundan sonra yapacakları ve yapmayacakları her şey için sonsuz bir kredileri vardı artık.
Veronica Boquete, 27 yıl Quereda ile süren esaretin ardından bir süre zafer kazanmış gibiydi. Ancak kaptanın Jorge Vilda yönetimindeki takımdan koparılması çabuk oldu. 2017’de Avrupa Şampiyonası kadrosunun dışında bırakılan oyuncu en azından takımın geleceğini temiz ellere bıraktığını düşünmek istiyordu. Tarihin tekerrür edeceğini bilmeden…
Gelgelelim Jorge Vilda yönetimindeki İspanya, büyük turnuva başarılarından yoksun yıllara köprü açtı. Oyuncu havuzundaki gözle görülür kalite kulüp takımlarına yansısa da milli seviyede uzun yıllar turnuvaların çeyrek finallerinin üstüne çıkamadılar.
Las 15 ve Vilda’ya Sahip Çıkan Federasyon
Geçtiğimiz Avrupa Şampiyonası’nın hemen ardından atılan fitilse bugün yaşanacakların birer göstergesiydi. Milli takımda yer alan 15 oyuncu, öncesinde bireysel olarak yaptığı şikayetleri cevap bulmayınca, federasyona isteklerinin yer aldığı ve bunların karşılanmaması takdirinde de milli takıma gelmeyeceklerini belirttikleri toplu bir posta gönderdi. Kapalı kapılar ardında gönderilen bu posta federasyondaki birileri aracılığıyla medyaya da sızdırılınca olaylar daha açık şekilde gözler önüne serildi.
Mektupta fiziksel ve mental sağlıklarını korumak adına milli takıma çağrılmak istemeyen oyuncular, ayrıntıya girmeden şikayetlerini sundular. Düşük kalitedeki idmanlar, sağlık personelinin yetersizliği, yapılan yolculukların gerekli şartlar altında sürdürülmemesi ve en ufak başarısızlıkta federasyon ve teknik direktörün medya önünde oyuncuları suçlu bulması gibi problemler ilk ağızdan duyulan şikayetlerdi.
Ardından takıma yakın kaynaklardan edinilen bilgiler durumun daha problematik olduğunu kanıtladı. Öğrenilenlere göre Jorge Vilda’nın antrenmanları oyuncuları zihinsel açıdan oldukça zorluyordu. Öyle ki yıldız forvet Jenni Hermoso idmanlardan ağlayarak ayrılıyordu. Kamp sırasında otel odalarının kapılarının kilitlenmesi yasaklanırken oyuncuların dışarı çıktığı zamanlarda kimlerle birlikte olduğu raporlanıp dönüşte çantalarına kadar her şey kontrol ediliyordu.
Oluşan zehirli ortama daha fazla sabredemeyen oyuncular çözüm olarak takımın yarısını içeren bir boykotla seslerini federasyona duyurmak için harekete geçti. İki kez Ballon d’Or kazanan Alexia Putellas, kaptanlardan Irine Paredes ve milli takımın en golcü oyuncusu Jennifer Hermoso’nun da “Las 15” olarak geçen gruba destek vermesiyle 2023 Dünya Kupası’na kadar süren gerilim başladı.
Federasyonun oyunculara tepkisi sert ve tehditvari oldu. “Las 15” aşırılık ve ciddiyetsizlikle suçlandı. Jorge Vilda’nın yanında olduklarını belirtip özür dileyerek geri dönmeyen her oyuncuya yaptırım uygulayacaklarını açıkladılar. 2023’ün ilk ayları gerilim ve tedirginlik dolu geçti.
Dünya Kupası’na haftalar kala biraz daha sakinleşen ortamda oyuncular federasyonla kapalı kapılar ardında bazı müzakerelerde bulundu. Görüşmenin ardından istenilen şartlarda ortak noktanın bulunduğunu söyleyen oyuncular Dünya Kupası’na gidebilmek için takıma tekrar seçilebilir olduklarını açıkladılar. Ancak Las 15 grubundan Barcelona’lı oyuncular Mapi Leon, Patri Guijarro ve Cladia Pina sözlerinin arkasında kalıp federasyona boykotlarını sürdürdü.
Seçilebilir olduğunu açıklayan 13 kişiden sadece Aitana Bonmati, Mariona Caldantey ve Ona Battle’yi kadroya alan Jorge Vilda, seslerini çıkaran oyunculara karşı bir nevi güç gösterisi yaparak Dünya Kupası’na adım attı.
Şampiyonluğa kadar giden yolda takım üzerindeki gergin hava hakimiyetini sürdürdü. Maçların ardından teknik direktörden uzaklaşmaya çalışıp kendi aralarında galibiyeti kutlayan oyuncular ve sahada tek başına kalan Vilda oldukça absürt görüntüler ortaya çıkarıyordu.
Turnuva boyunca basın mensuplarının bile sormaya cüret edemediği “Las 15 meselesi” ve takım üzerindeki gerginlik nihayet final mücadelesi öncesi Jorge Vilda’ya yöneltildi. Ancak İspanyol çalıştırıcı beklendiği üzere soruyu cevapsız bıraktı.
Şampiyonluk Sonrası Yaşananlar
Şampiyonluğun ardından madalya seremonisinde yaşanan skandal olaysa İspanya milli takımında şimdiye kadar yaşananları neredeyse hiç olmadığı kadar gün yüzüne çıkardı. Final mücadelesi boyunca kameralara aşırı ve çirkin görüntüleriyle yakalanan federasyon başkanı Luis Rubiales, madalyalar tek tek dağıtılırken Jenni Hermoso’yu rızası olmadan dudağından öptü.
Durumdan rahatsız olduğunu açıklayan oyuncu, soyunma odasında da farklı bir tacizle karşılaştı. Takım arkadaşı Salma Paralluelo’nun sosyal medyadan canlı yayın yaptığı sırada arkada geçen diyalog, Rubiales’in takımı İbiza’ya tatile götüreceği sırada Hermoso’yla evleneceğini söylemesinin ardından teknik ekipten birinin onu öperken dilini kullanıp kullanmadığını sorup eğlenmesine kadar iğrençleşti.
Olayların ardından büyük tepki toplayan Rubiales sosyal medyadan gelişigüzel bir özür videosu yayınladı. “İyi ve saf niyetinin” yanlış algılandığını ve Jenni Hermoso ile arasında hiçbir problem olmadığını belirterek kırılan herkesten af dilediğini açıkladı. Ancak videoda Hermoso yoktu. Sonradan edinilen bilgilere göre federasyon ve teknik direktör Vilda’nın, tüm aile üyelerine kadar ulaşan yoğun baskılarına rağmen Hermoso videoda Rubiales’in yanında olmayı reddetmişti.
Şampiyonluk kutlamalarındaki çirkin görüntülerle eski olayların tekrar gün yüzüne çıkarılması birleşince hafta içinde Luis Rubiales’in istifası beklendi. Jenni Hermoso, sendikası aracılığıyla Rubiales’e karşı harekete geçeceğini açıkladı. Federasyonla bir basın açıklaması düzenleyen Rubiales ise son özür videosunun ardından tamamen farklı noktalarda dolandığı bir konuşma yaptı.
Milyonların izlediği görüntüleri yok sayarak madalya seremonisi sırasında Jenni Hermoso’nun onu kalçasından tutarak havaya kaldırdığını ve kendisinin onu öpmesine izin verdiğini iddia etti. Adına komplo kurulduğunu söyleyerek defalarca sarfettiği “İstifa etmiyorum” sözleriyle konuşmasını Jorge Vilda’nın da bulunduğu büyük salondaki yoğun alkışlar eşliğinde noktaladı.
Canlı yayınlanan görüntülerden milyonlarca şahidi bulunan Jenni Hermoso ise bir kez daha söylenenlerin hiçbirinin gerçekliği yansıtmadığını ve “öpücüğün” rızası olmadan yaşandığını belirtmek zorunda kaldı. Federasyon buna karşılık Hermoso’nun açıklamalarının ardından oyuncu hakkında yalan beyandan soruşturma başlatacağını duyurdu.
Büyüyen Boykot
Hiç geçmeden, eski ve yeni 81 İspanya milli takım oyuncusuysa Rubiales’in gönderilmesine kadar boykota başladıklarını belirten belgeyi imzalayarak takım arkadaşlarına destek mesajları yağdırdı. Destek sadece Hermoso’nun takım arkadaşlarıyla da sınırlı değildi; kulüpler, Sergi Roberto başta olmak üzere erkek futbolcular ve Barcelona teknik direktörü Xavi de Rubiales’in istifasını isteyerek Hermoso’nun yanında olduğunu belirtti.
Olaylar ardından tuhaf hadiseler de birbirini izledi. Önce Rubiales’in yanında olduğunu açıklayan Jorge Vilda’ya yardımcıları sırtını döndü. Tüm ekip istifasını sundu. Böylece Vilda, ekibi ve oynatacak oyuncuları olmadan milli takımda tek başına kalan teknik direktör olarak tarihe geçti. Ardından Rubiales’in yaptıklarının doğru olmadığını söyleyen açıklamalar yapsa da şu an onun da istifası bekleniyor.
Rubiales tarafındaysa trajikomik bir başka olay gerçekleşti. Luis Rubiales’in annesi Angeles Bejar ve kuzeni Venessa Ruiz kendilerini Motril bölgesindeki bir kiliseye kapatarak açlık grevine başladığını duyurdu. Bejar, oğlunun insanlık dışı bir ava maruz kaldığını belirterek Hermoso’ya gerçekleri söylemesi adına çağrı yaptı. Bulundukları bölgede ismini vermeden gazetecilere konuşan yerel sakinler, geçmişte orada belediye başkanlığı da yapan Rubiales’in babasının varlığıyla rahatça konuşamadıklarını belirterek Hermoso’nun yanında olduklarını nasıl da açıklayamadıklarını anlattı.
FIFA’dan geçici olarak uzaklaştırılan Luis Rubiales’in şu anda oturduğu tüm koltuklardan istifası bekleniyor. Bununla birlikte Jorge Vilda’nın ve federasyonda yer alan aynı zihniyetteki tüm yöneticilerin de İspanyol futbolundan temizlenmesinin önemi vurgulanıyor.
Görülmemiş Bir Başkaldırı
İspanya’da kadın futbolcuların 30 yılı aşkındır gördükleri muameleye karşı hak arayışları daha nerelere kadar gidecek henüz bilinmiyor. Ancak artık kameralara da yansıyan tavır ve düşünceler senelerdir oyunculara uygulanan sistematik tacizin kanıtı. Aynı zamanda futbolcu kadınların sadece topa vuran birer oyuncu olmadıklarının da bir göstergesi.
Öfkenin ve hak arayışının yeni devrimleri beraberinde getirmesiyle nam salmış kadın futbolu, şimdiye kadar hiç görülmemiş bir başkaldırı yapıyor. Sonucu şimdilik bir bilinmez. Ancak İspanya hükümetinin Luis Rubiales’i gönderme çabaları içindeki sancısı, atılan yeni fitilin gücünün göstergesi. Çünkü Rubiales, ülkenin tüm futbol davalarına içerden hâkim belki de tek insan.
Sonuç olarak seslerini çıkarmak için güç sahibi adamlar tarafından doğru savaşları ve uygun anları beklemesi gerektiği telkin edilen kadınlar, yaptıkları ve yapabilecekleriyle onlardan her zaman bir adım önde olacaklar.
