“Lütfen isminizi söyleyin.”
“Ben, Wilma Rudolph’um.”
Çocukluk döneminde çocuk felciyle mücadele eden ve atletizmde dünya rekorları kıran bir Amerikalı sprinter; Wilma Glodean Rudolph, Olimpiyat şampiyonu ve uluslararası bir spor ikonu.
1960 Olimpiyat Oyunları’nda muhteşem bir başarı elde etti. Avustralya’nın Melbourne şehrinde düzenlenen 1956 Yaz Olimpiyatları’nda 200 metre koşusunda yarıştı ve 4×100 metre bayrak yarışında bronz madalya kazandı. Ayrıca 100 ve 200 metre bireysel yarışlarda ve 4×100 metre bayrak yarışında üç altın madalya daha elde etti. 1960 Yaz Olimpiyatları’nda İtalya’nın Roma şehrinde yarışarak Amerika Birleşik Devletleri’ni temsil etti ve üç altın madalya daha kazandı. Rudolph, 1960’lı yıllarda dünyanın en hızlı kadını olarak kabul edildi ve tek bir Olimpiyat Oyunu’nda üç altın madalya kazanan ilk Amerikalı kadın oldu.
1960’ların başında bir Olimpiyat şampiyonu olan Rudolph, Amerika ve dünya genelinde en etkileyici siyah kadınlardan biri olarak dikkat çekti. Siyahi ve kadın sporcular için bir rol model olarak kabul edildi ve Olimpiyat başarıları, Amerika Birleşik Devletleri’nde kadın atletizminin gelişimine katkıda bulundu.
Rudolph ayrıca medeni haklar ve kadın hakları konularında öncü bir figür olarak tanındı. Kariyerinin zirvesindeyken, 1962’de sporu bıraktı ve 100 ve 200 metre bireysel yarışlarda ve 4×100 metre bayrak yarışında dünya rekorlarını elinde tuttu. 1960 Yaz Olimpiyatları’ndan sonra, 1963’te Tennessee Eyalet Üniversitesi’nden mezun oldu ve eğitimci ve antrenör olarak çalıştı. Rudolph, 1994 yılında beyin ve gırtlak kanserinden hayatını kaybetti. Başarıları, ABD posta pulları, belgesel filmler ve televizyon için çekilen bir film gibi çeşitli anma etkinlikleriyle kutlandı. Ayrıca gençlere yönelik kitaplarda da adı geçmekte.
Zorlu Çocukluk
Wilma Rudolph, 23 Haziran 1940 tarihinde Tennessee’de dünyaya geldi. Demir yolu vagonlarında hamal olarak çalışan babası Ed Rudolph, birinci evliliğinden on bir, ikinci evliliğindeyse sekiz çocuğa sahipti. Kardeşleri hakkında kaynak yetersizliğinden dolayı bilgi eksikliği bulunan Wilma, bu kalabalık aile içinde babasının ikinci evliliğinin beşinci çocuğu olarak yer aldı. Doğumu sırasında sadece iki kilo ağırlığındaydı. Henüz 4.5 aylık bir bebekken hayatını tehdit eden bir hastalık olan çocuk felci (polio) ile mücadele etmek zorunda kaldı. Bu hastalık nedeniyle sol bacağı ciddi şekilde etkilenen Rudolph, uzun süre yürüyemeyecek durumda kaldı.
Hastalığın etkisiyle dört yaşında ciddi şekilde zayıfladı. Bu hastalık, merkezi sinir sisteminin saldırdığı ve genellikle çocuklarda gelişim sorunlarına neden olan bir hastalıktı. Hastalığı atlattı, ancak sol bacağı kalıcı olarak etkilendi. Wilma’nın bacağına protez takıldı ve yürümesi zorlaştı.
Ancak Wilma, inanılmaz bir azim ve kararlılıkla engelleri aşmayı başardı. Fiziksel terapi sürecine başladı. Uzun saatler boyunca çalışarak güçlendi ve yürümeyi tekrar öğrendi. Bu süreçte sporun hayatında önemli bir rol oynayacağının farkına vardı.
Çoğu kaynakta ev hizmetçisi olarak belirtilen annesi Blanche’in, Wilma için hayatta kalma şansının başlangıçtan itibaren çok düşük olduğunu düşündüğü belirtilirken, başka kaynaklarda sadece annesinin yaşayacağına inandığı belirtiliyor.
Doğrusunu Wilma şöyle ifade ediyor:
“Doktorum bana bir daha yürüyemeyebileceğimi söyledi. Annem ise yürüyebileceğimi… Ben anneme inandım.”
Wilma hayata çok sağlam tutundu.
Aile, Nashville, Tennessee’nin yaklaşık kırk beş mil güneydoğusunda bulunan küçük bir tarım topluluğu olan St. Bethlehem, Tennessee’de yaşıyordu. Wilma doğduktan kısa bir süre sonra Rudolph ailesi yakındaki Clarksville, Tennessee’ye taşındı.
Spor Kariyeri ve Olimpiyat Başarıları
Rudolph, organize sporlarla ilk kez Afro-Amerikan topluluğunun merkezi olan Clarksville’deki Burt Lisesi’nde tanıştı. Uzun bir tedavi sürecinden sonra tekrar sol bacağını kullanmayı öğrendi ve ablası Yvonne’un izinden gitmeye karar verdi ve sekizinci sınıfta basketbol oynamaya başladı. Liseye başladığında basketbol oynamaya devam etti ve atletizmde yarışmaya başladı. Rudolph, ikinci yılında lise basketbol takımıyla 803 sayı atarak lise kız basketbolunda yeni bir rekor kırdı. Lise koçu CC Gray, hızlı hareketlerinden dolayı ona “Skeeter” (sivrisinek) takma adını verdi.
“Kazanmak elbette harika. Ancak eğer hayatta gerçekten bir şey başaracaksanız, işin sırrı kaybetmeyi öğrenmekte. Hiç kimse hayatta yenilmez olarak kalamaz. Yıkıcı bir yenilginin ardından ayağa kalkabilirseniz, daha fazlasını başarmak için yolunuza devam ederseniz, bir gün mutlaka şampiyon olursunuz.”
Lise basketbol takımında oynarken, Rudolph’un doğal yeteneği Tennessee Eyaleti’nin atletizm koçu Ed Temple tarafından fark edildi. Temple onu ilk gördüğü gün, onun doğuştan bir atlet olduğunu biliyordu. Rudolph, basketbol sezonları arasındaki zamanını doldurmak için sık sık atletizme katıldığı için daha önce Burt High atletizm takımında biraz deneyim kazanmıştı. Lise ikinci sınıf öğrencisi Rudolph, Alabama’daki Tuskegee Enstitüsü’ndeki ilk büyük koşu etkinliğinde yarıştı. Yarışı kaybetmesine rağmen, Rudolph yarışa devam etmeye ve kazanmaya kararlıydı.
Temple, on dört yaşındaki Rudolph’u Tennessee Eyaleti yaz eğitim programına katılmaya davet etti. Atletizm kampına katıldıktan sonra Rudolph, Philadelphia, Pensilvanya’daki Amatör Atletizm Derneği atletizm etkinliğinde dokuz etkinliğin hepsini kazandı. Temple’ın rehberliğinde, henüz bir lise öğrencisiyken Tennessee Eyalet Üniversitesi’nde düzenli olarak eğitim almaya devam etti. Rudolph, TSU’nun kadın atletizm takımı Tigerbelles ile iki yıl daha amatör atletizm etkinliklerine katıldıktan sonra 1958’de TSU’ya öğrenci olarak kaydoldu.
1956’da Rudolph lisede ikinci sınıftayken, Seattle, Washington’da düzenlenen 1956 ABD Olimpiyat atletizm takımı için seçmelere katıldı. Bu seçmelerde başarılı olan Rudolph, Avustralya’nın Melbourne kentinde düzenlenen 1956 Yaz Olimpiyatları’nda 200 metre bireysel yarışında yarışmaya hak kazandı. ABD Olimpiyat ekibinin en genç üyesi olan Rudolph, TSU Tigerbelles ekibinin beş üyesiyle birlikte Melbourne Olimpiyatlarına katılmaya hak kazandı.
Melbourne Olimpiyat Oyunlarında Rudolph, 200m yarışının ön eleme turunda mağlup oldu, ancak 4x100m bayrak yarışının üçüncü ayağını koştu. TSU Tigerbelles’in tamamı Amerikan takımı, Isabelle Daniels, Mae Faggs ve Margaret Matthews ile 44,9 saniyelik dünya rekoru ile bronz madalya kazandı. İngiliz takımı gümüş madalyanın sahibi olurken, Avustralya takımı 100 ve 200 metrede altın madalya sahibi Betty Cuthbert liderliğindeki 44,5 saniyede altın madalya kazandı. Rudolph, Melbourne Olimpiyatları’ndan sonra Tennessee’ye döndüğünde, lisedeki sınıf arkadaşlarına kazandığı bronz madalyayı gösterdi ve 1960 Yaz Olimpiyatları’nda altın madalya kazanmaya karar verdi.
1958’de Rudolph, Ed Temple tarafından yönetilen Tennessee Eyalet Üniversitesi’ne kaydoldu. 1959’da Chicago, Illinois’deki Pan American Games’te Rudolph, 100m bireysel etkinlikte Isabelle Daniels ve Barbara Jones ile gümüş ve 4x100m bayrak yarışında altın madalya kazandı. Aynı yıl AAU 200m şampiyonasını da kazandı ve bu başarısını dört yıl boyunca sürdürdü. Kariyeri boyunca, Rudolph üç tane daha AAU salon şampiyonluğu kazandı.
1960 yılında Rudolph, Roma’daki Yaz Olimpiyatları’nda kadınlar 100 metre sprintini kazandı. Hala Tennessee Eyaletinde ikinci sınıftayken, Abilene, Teksas’ta ABD Olimpiyat atletizm seçmelerine katıldı ve 200 metre koşusunda sekiz yıl boyunca bir dünya rekoru kırdı. Ayrıca 100m koşusunda 1960 Yaz Olimpiyatları’na katılmaya hak kazandı.
Rudolph, Roma’daki 1960 Yaz Olimpiyatları’nda 100 metre, 200 metre ve 200 metrede yarıştı.
4×100 metre bayrak yarışı da dahil olmak üzere üç yarışmada yarıştı. Tüm bu etkinliklerde altın madalya kazanan Rudolph, tek bir Olimpiyat Oyununda üç altın madalya kazanan ilk Amerikalı kadın oldu. 100m finalini rüzgar desteğiyle 11.0 saniyede koştu (rüzgar hızı izin verilen sınırı aştığı için bu sefer bir dünya rekoru sayılmadı). 200m finalinde 24.0 saniyede altın madalya kazandı. Ayrıca 4x100m bayrak yarışında Amerikan takımının çapasını koştu ve yakın bir yarışta altın madalya kazanmak için Almanya’yı geride bıraktı.
Rudolph, Roma Olimpiyatlarındaki zaferlerinden dolayı “Dünyanın En Hızlı Kadın Kasırgası” olarak anıldı. İtalyanlar ona “La Gazzella Nera” (Kara Ceylan) adını verdiler. Fransızlar buna “La Perle Noire” (Siyah İnci) ve “La Chattanooga Choo-Choo” adını verdiler. Rudolph, 1960 Roma Olimpiyatlarından sonra halkın dikkatini çeken ve medya tarafından Amerika’nın atletik “baş aktrisi” ve bir “kraliçesi” olarak övülen bir atlet oldu. Ayrıca zaferini, Berlin’deki 1936 Yaz Olimpiyatları’nın ünlü sporcusu Jesse Owens’a olan hayranlığını gösterecek şekilde adadı.
Mirası ve Etkisi
Wilma Rudolph, spor kariyeri boyunca gösterdiği üstün başarılar ve engelleri aşma gücüyle tüm dünyada ilham kaynağı oldu. Özellikle çocuk felci hastalığı ile mücadele eden ve fiziksel engelleri olan insanlar için bir sembol haline geldi. Kendi yaşadığı zorluklara rağmen, başarılı bir sporcu ve rol model olarak genç sporcuları ve kadınları cesaretlendirdi.
Rudolph, spor kariyerinin ardından eğitim alanında da aktif oldu. Öğretmenlik yaptı ve gençlere sporun önemini ve başarının nasıl elde edileceğini öğretti. Ayrıca, çocuk felci konusunda farkındalık yaratmak için kampanyalar yürüttü ve bağış toplamaya çalıştı.
Wilma Rudolph, 1994 yılında kanserden kaynaklanan bir hastalık sonucu 54 yaşında hayatını kaybetti. Ancak mirası hala yaşamakta ve dünya çapında bir spor efsanesi olarak hatırlanmakta. Olimpiyat başarıları, azmi ve engelleri aşma gücüyle, Wilma Rudolph bir kahraman ve ilham kaynağı olarak hafızalarda ve spor tarihinde yerini korumaktadır.
Kaynakçalar
https://ministryspark.com/wp-content/uploads/21-WilmaRudolph.pdf
https://www.sanjuan.edu/cms/lib/CA01902727/Centricity/Domain/4026/Wilma%20Rudolph.pdf
https://www.zaner-bloser.com/products/pdfs/Gr1-Sample-Book-DI-Library-OnLevel.pdf
https://www.scribd.com/document/345863876/Wilma-Rudolph-a-True-Winner-A#
https://www.espn.com/sportscentury/features/00016444.html
https://olympics.com/en/athletes/wilma-rudolph
https://www.womenshistory.org/education-resources/biographies/wilma-rudolph
https://amsterdamnews.com/news/2023/03/23/wilma-rudolph-a-legacy-of-overcoming-odds/
https://amsterdamnews.com/news/2014/02/28/black-history-month-special-african-american-women/
https://www.turkcewiki.org/wiki/Wilma_Rudolph
https://www.usatf.org/athlete-bios/wilma-rudolph
https://www.biography.com/athletes/wilma-rudolph
https://www.sportsmuseum.org/wilma-rudolph-overcoming-obstacles/
https://web.archive.org/web/20121104072633/http://www.lkwdpl.org/wihohio/rudo-wil.htm
